چین ییلنامه سی «تن- شو» ده تورکلرنینگ کومیش مراسمی بونده ی تعریفله نه دی: مرده بایلیکلری، جنگده مینگن آتی بیلن بیرگه کویدیریله دی، خاکی دفن قیلینیب، اولیک قنچه دشمننی اولدیرگن بولسه، اونینگ قبریگه شونچه تاش قوییله دی و اولیک نینگ صورتی ایشله نه دی. اونینگ قیلگن ایشلری اوییب یازیله دی.

          اورخون ینیسی یادگارلیکلری نینگ کوپی منه شونده ی قبر تاشلری یادگارلیکلری دیر. بو لردن مغیلیان و خصوصاً کول- تگین قبر تاشلری جوده مهم دیر.

          ماغیلیان سونگی تورک خاقانلریدن بیری بولیب، «بیلگه قاآن» (اولوغ خاقان) عنوانینی آلگن. او جوده کوپ اوروشلر قیلیب، تورک حاکمیتی دولتی حدودینی انچه کینگایتیرگن و خیلی مستحکم له گن. بیلگه قاآن نینگ اوروشلریده اونینگ اوکه سی «کول تیگین» عجیب قهرمانلیکلر کورساتگن. کول تیگین 732 نچی ییلده اولگن.

          شوندن سونگ بیلگه قاآن اوزی نینگ دولت حدودینی، قوشنی خلقلر بیلن بولگن دوستانه مناسبتی همده آلیب بارگن اوروشلری و باشقه لرنی حکایت قیله دی. او اوزینی «کمبغل خلقنی باییتگن»، «آز سانلی خلقنی کوپه یتیرگن»، «عدالتلی حکمران» صفتیده تصویر له یدی.

          «یوق چیقای بودوننیغ کوپ کوبارتدیم، چیقای بودوننیغ بای قیلتیم، آز بودوننیغ او کوش قیلتیم...»

          بیلگه قاآن نینگ شو سوزلریدن کیین تورک خاقانلیگی تاریخی، اوروشلر حکایت قیلینه دی. بیلگه قاآن دوریده گی واقعه لر بیانیده کول تگین نینگ فعالیتی گه کوپراق اورین بیریله دی. اونینگ دولتنی کینگایتیریش و مستحکم لشده گی، اوروشلریده گی خدمتلری تصویر لنه دی، قهرمانانه اوروشلریدن حکایت قیلینه دی. متن کول تیگین نینگ اولومی، ماتم مرثیه سی تصویری بیلن توگه یدی. تورلی اولکه لردن تعزیه اوچون چاپارلر کیله دی. تورلی بدیعی تیل واسطه لری قولـله نیله دی:

          «کول تیگین یوق ارسار، کوپ اولتاچی ارتیگیز! اینیم کول تیگین کره ک بولتی، اوزیم سقینتیم، کورور کوزیم کورمز تاگ، بیلیب بیلگیم بیلمز تاگ بولتی. اوزیم سقینتیم، اود تنگری یسر، کیسی اوغلی کوپ اولگالی تورو میس.»

          ترجمه سی: «اگر کول تیگین بولمسه ایدی، همه نگیز هلاک بولور ایدینگیز. مینینگ اینیم کول تیگین اولدی، مین قتتیق قایغوردیم: کورار کوزلاریم کور بولدی. عقل و ادراکیم اوتمس بولیب قالدی. اوزیم قایغوردیم، عمرنی کوک آسمان (خدا) تقسیم قیله دی. آدم باله سی اولیش اوچون توغیلگن.»